Thế giới đang bước vào một thời kỳ đầy biến động mới trong thương mại quốc tế, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức công bố kế hoạch áp thuế quy mô lớn đối với hầu như toàn bộ hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Chính sách thuế này, được ông Trump gọi là “Ngày Giải phóng”, không chỉ làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến thương mại toàn cầu mà còn đặc biệt đe dọa những nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu như Cộng hòa Séc.
Thuế quan mới – cú sốc lớn với trật tự thương mại toàn cầu
Chính sách mới của ông Trump, dự kiến được công bố chi tiết sau khi thị trường Mỹ đóng cửa ngày 3/4 (giờ Séc), sẽ bao gồm mức thuế từ 20% đến 25% đối với hàng nhập khẩu, áp dụng rộng rãi trên hầu hết các mặt hàng. Trước đó, Mỹ đã từng áp thuế 25% đối với nhôm, thép và ngành công nghiệp ô tô – lần này, giới quan sát lo ngại phạm vi ảnh hưởng sẽ mở rộng mạnh mẽ hơn nữa.
Mặc dù chính quyền Trump để ngỏ khả năng đàm phán song phương trong những ngày tới, nhưng lịch sử đã chứng minh rằng những quyết định như vậy có thể để lại hậu quả lâu dài. Thí dụ, Đạo luật thuế Smoot-Hawley vào thập niên 1930 từng khiến thương mại quốc tế suy giảm nghiêm trọng, góp phần làm trầm trọng thêm cuộc Đại suy thoái và dẫn tới các xung đột kinh tế toàn cầu.
Mỹ sẵn sàng hy sinh để đòi “công bằng thương mại”
Tổng thống Trump lập luận rằng Mỹ đã bị thiệt thòi trong hệ thống thương mại toàn cầu và việc áp thuế là cách để khôi phục “công bằng”. Ông cũng kỳ vọng việc thu thêm thuế quan sẽ tạo ra nguồn ngân sách mới để giảm thuế doanh nghiệp trong nước – một cam kết chủ chốt trong chiến dịch tranh cử của ông.
Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng cái giá phải trả có thể rất đắt đỏ. Theo nghiên cứu của Đại học Aston (Anh), thiệt hại kinh tế toàn cầu có thể lên tới 1.400 tỷ USD, tương đương hơn 32.000 tỷ korun. Giáo sư kinh tế Jun Du khẳng định:
“Không nền kinh tế nào có thể thoát khỏi hậu quả nếu thuế quan bị tăng một cách hệ thống.”
Liên minh châu Âu và các nước lớn phản ứng gay gắt
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen chỉ trích chính sách thuế của ông Trump là “một cú đòn mạnh vào nền kinh tế toàn cầu” và cho biết EU đã chuẩn bị sẵn một loạt biện pháp đáp trả nếu đàm phán thất bại. Các biện pháp có thể bao gồm:
- Áp thuế vào dịch vụ kỹ thuật số của Mỹ (như Netflix)
- Bảo vệ ngành thép và nhôm EU trước hàng nhập khẩu rẻ từ bên ngoài
- Tăng cường hàng rào kỹ thuật và điều chỉnh thị trường nội khối
Mục tiêu là vừa đáp trả một cách chiến lược, vừa giữ ổn định thị trường nội địa và quyền lợi người tiêu dùng châu Âu.
Cộng hòa Séc: Một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất
Theo phân tích của Ngân hàng Quốc gia Slovakia, Cộng hòa Séc là một trong những nền kinh tế dễ tổn thương nhất do phụ thuộc lớn vào xuất khẩu. Cụ thể:
- Tăng trưởng GDP của Séc có thể giảm 2,7 điểm phần trăm trong giai đoạn 2025–2027 nếu chiến tranh thương mại tiếp tục leo thang.
- Năm 2025, tăng trưởng GDP chỉ có thể đạt khoảng 1,6%, thay vì mục tiêu 2% ban đầu.
- Theo kinh tế gia Vít Hradil, chỉ riêng trong năm 2025, các mức thuế mới có thể làm giảm 0,3 điểm phần trăm tăng trưởng kinh tế.
Tổng cộng, trong vòng 5 năm tới, nền kinh tế Séc có thể thiệt hại từ 120 đến 150 tỷ korun, do lượng xuất khẩu sụt giảm và đầu tư doanh nghiệp bị kìm hãm.
Tác động lan rộng trên toàn cầu
Không chỉ riêng Séc, các quốc gia khác cũng có phản ứng dữ dội:
- Trung Quốc phản đối gay gắt và đe dọa trả đũa.
- Đức gọi đây là hành động “tự cô lập”.
- Anh, Ý, Úc, Nhật Bản bày tỏ lo ngại, kêu gọi đàm phán để tránh xung đột thương mại.
- Canada, Brazil và các nền kinh tế mới nổi đang xem xét biện pháp đáp trả hoặc đưa vụ việc lên WTO.
Thương mại toàn cầu đứng trước nguy cơ đảo chiều
Việc Mỹ tuyên bố áp thuế quy mô lớn không chỉ gây tổn thất về mặt kinh tế mà còn tạo ra sự bất ổn nghiêm trọng cho chuỗi cung ứng và lòng tin thương mại toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Cộng hòa Séc – một quốc gia nhỏ nhưng có độ mở kinh tế rất cao – đang đối mặt với những thách thức chưa từng có kể từ khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008.
Các doanh nghiệp Séc, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp và xuất khẩu, sẽ cần có những điều chỉnh chiến lược để thích nghi với môi trường thương mại mới đầy rủi ro. Đồng thời, chính phủ Séc cũng cần chủ động hơn trong các cuộc đàm phán thương mại, cũng như tìm kiếm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu ngoài Mỹ và châu Âu.
Nguồn : Novinky
