Kể từ tháng 4/2025, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố khởi động chính sách thuế quan mang tên “Ngày Giải phóng”, thương mại toàn cầu đã rúng động. Mức thuế cơ bản 10% đánh lên mọi hàng hóa nhập khẩu, cộng thêm các mức thuế “trừng phạt” từ 15% đến 41% với các đối tác có thặng dư thương mại cao, khiến nhiều quốc gia buộc phải ngồi lại đàm phán với Washington để tránh thiệt hại lớn cho nền kinh tế của mình.
Trong sắc lệnh hành pháp được ký ngày 31/7, ông Trump không chỉ đặt ra các mức thuế cụ thể mà còn thiết lập thời hạn rõ ràng: 7 ngày để các quốc gia hành động, hoặc chấp nhận cuộc chơi thương mại mới với Mỹ – cuộc chơi trong đó luật lệ do Nhà Trắng đặt ra.
Kẻ mạnh phải đàm phán, kẻ yếu buộc chấp nhận
Liên minh châu Âu (EU) nhanh chóng đạt được thỏa thuận “giảm đau”: mua năng lượng trị giá 750 tỷ USD từ Mỹ, đổi lấy việc thuế ô tô, dược phẩm và bán dẫn được cắt giảm từ 30% xuống 15%. Một thỏa thuận mà dù còn gây tranh cãi trong nội bộ EU, vẫn được xem là “điều tốt nhất có thể” theo Ủy viên Thương mại Maros Sefcovic.
Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc và Indonesia cũng lần lượt ký các thỏa thuận song phương nhằm tránh những mức thuế cao gây tổn thất xuất khẩu. Các quốc gia này không chỉ nhận được ưu đãi thuế, mà còn cam kết đầu tư mạnh vào Mỹ, từ ngành đóng tàu đến năng lượng, công nghệ và quốc phòng.
Trung Quốc, Ấn Độ, Mexico và những cuộc đấu dai dẳng
Trong khi đó, những đối tác “cứng đầu” như Trung Quốc hay Ấn Độ vẫn đang trong vòng xoáy của các biện pháp tạm hoãn, trả đũa và đàm phán chưa hồi kết. Dù Bắc Kinh đã chịu nhượng bộ phần nào, mức thuế nhập khẩu hàng Trung Quốc vào Mỹ vẫn ở mức cao ngất ngưởng – 145%. Với Ấn Độ, ông Trump đe dọa mức thuế 25% kể từ đầu tháng 8. Canada, Mexico và Australia cũng chưa đạt được thỏa thuận, khiến tương lai xuất khẩu sang Mỹ của các nước này mù mịt.
Tác động: Người tiêu dùng hay doanh nghiệp sẽ trả giá?
Các mức thuế mới đã mang về hàng tỷ USD cho ngân sách Mỹ, nhưng hệ lụy lâu dài là điều chưa thể đo lường. Chi phí đầu vào tăng, doanh nghiệp chịu áp lực chuyển gánh nặng sang người tiêu dùng. Một số ngành công nghiệp đối mặt nguy cơ mất việc làm. Và dù mục tiêu là tăng sản xuất trong nước, không ít chuyên gia lo ngại chính sách thuế quan “có đi có lại” này sẽ làm sâu sắc thêm tình trạng lạm phát, giảm sức mua và đẩy nền kinh tế Mỹ – cũng như toàn cầu – vào trạng thái bất ổn mới.
Trong chính sách “thắng bằng ép”, Mỹ đang giữ vị trí thượng phong. Nhưng cái giá cho sự thắng thế ấy, có thể sẽ không chỉ nằm trên bàn đàm phán mà trong từng bữa ăn, từng khoản chi tiêu của người dân – cả ở Mỹ lẫn phần còn lại của thế giới.
Nguồn baomoi
