Bất chấp sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo và công nghệ số, lực lượng lao động con người vẫn đóng vai trò trung tâm trong nền kinh tế toàn cầu. Theo báo cáo mới công bố của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), nhu cầu lao động thủ công vẫn sẽ chiếm ưu thế về số lượng, nhưng các ngành nghề kỹ thuật số sẽ tăng trưởng nhanh nhất trong giai đoạn 2025–2030.
Nông nghiệp và giao thông: Nguồn tạo việc làm lớn nhất
Theo WEF, vị trí dẫn đầu về tổng số việc làm mới thuộc về lĩnh vực nông nghiệp, với hơn 35 triệu chỗ làm mới dự kiến được tạo ra cho công nhân nông trại và các nhân viên nông nghiệp khác.
Tiếp theo là ngành giao thông vận tải, với khoảng 10 triệu việc làm mới dành cho tài xế xe tải và giao hàng. Ngoài ra, nhu cầu tuyển lập trình viên phần mềm, chuyên gia phát triển ứng dụng cũng tăng mạnh, với hơn 5 triệu vị trí được dự báo sẽ mở ra. Thợ xây dựng khung nhà cũng là một nghề có triển vọng, đặc biệt trong bối cảnh thiếu hụt lao động trong ngành xây dựng tại nhiều nước châu Âu.
Ngành công nghệ tăng tốc: AI, dữ liệu lớn và FinTech bùng nổ
Xét về tốc độ tăng trưởng, ngành công nghệ số đang dẫn đầu rõ rệt. Dự kiến:
- Chuyên gia dữ liệu lớn (Big Data): tăng gần 120%
- Kỹ sư công nghệ tài chính (FinTech): tăng gần 100%
- Chuyên gia trí tuệ nhân tạo và học máy (AI/ML): tăng khoảng 80%
Điều này phản ánh xu thế chuyển đổi số mạnh mẽ tại các nền kinh tế phát triển, đòi hỏi lực lượng lao động không chỉ có kỹ năng chuyên môn mà còn phải thích ứng nhanh với công nghệ mới.
Nguy cơ mất việc ở các nhóm công việc hành chính
Bên cạnh các ngành tăng trưởng, nhiều công việc văn phòng, hành chính có nguy cơ bị cắt giảm hàng loạt trong 5 năm tới. Dự báo lớn nhất là:
- Nhân viên thu ngân và bán vé: giảm hơn 15 triệu vị trí
- Trợ lý hành chính: giảm 5 triệu
- Nhân viên dọn dẹp, lao công và kho bãi: mỗi nhóm mất khoảng 5 triệu việc làm
Về tốc độ suy giảm, các nhóm công việc biến mất nhanh nhất đều là nghề hành chính:
- Nhân viên bưu điện và giao dịch viên ngân hàng có thể giảm tới 40%
- Trợ lý nhập dữ liệu và thu ngân giảm khoảng 20%
Tuy nhiên, không phải toàn bộ các công việc trong ngành bán lẻ đều chịu ảnh hưởng tiêu cực. Nhân viên bán hàng và hỗ trợ khách hàng vẫn nằm trong top 5 nghề phát triển, với gần 5 triệu vị trí mới dự kiến được tạo ra.
Mối quan hệ người – công nghệ sẽ thay đổi như thế nào?
Hiện tại, khoảng 48% công việc được thực hiện hoàn toàn bởi con người, 32% là kết hợp giữa con người và công nghệ, và 20% được xử lý hoàn toàn bằng công nghệ. Tuy nhiên, tới năm 2030, tỷ lệ này dự kiến sẽ thay đổi đáng kể:
- Chỉ còn 34% công việc là do con người đảm nhiệm hoàn toàn
- 34% công việc sẽ do con người và công nghệ phối hợp
- 32% công việc sẽ được tự động hóa hoàn toàn
Để thích ứng, các doanh nghiệp châu Âu đang tích cực đào tạo lại lực lượng lao động hiện có (79%) và tuyển dụng thêm nhân sự mới (65%). Điều này cho thấy xu hướng đầu tư vào phát triển nội lực, thay vì chỉ tìm kiếm nguồn nhân lực bên ngoài.
Những lo ngại của thị trường lao động châu Âu
Theo báo cáo, 59% lực lượng lao động toàn cầu cần được đào tạo lại từ nay đến 2030. Riêng tại châu Âu, 54% nhà tuyển dụng lo ngại tình trạng thiếu nhân lực sẽ trầm trọng hơn.
Tại Tây Ban Nha, 60% doanh nghiệp mong muốn cải cách chính sách tuyển dụng và sa thải để linh hoạt hơn, và 49% đề xuất được tự do hơn trong việc thiết lập mức lương.
Tại Pháp, 46% tin rằng việc điều chỉnh chính sách hưu trí và tuổi nghỉ hưu có thể giúp cải thiện tình hình nhân sự.
Biến động địa chính trị và xu hướng xanh
Bên cạnh chuyển đổi số, chi phí sinh hoạt và biến đổi khí hậu là những yếu tố hàng đầu tác động tới thị trường lao động. Tại Anh, 56% doanh nghiệp cho rằng căng thẳng địa chính trị là yếu tố chính ảnh hưởng đến tương lai việc làm.
Tại Đức, 52% có cùng quan điểm – điều dễ hiểu khi quốc gia này hiện là nước chi tiêu quốc phòng lớn thứ tư thế giới.
Ngược lại, Ý tập trung nhiều hơn vào biến đổi khí hậu: 70% doanh nghiệp cho rằng đầu tư vào kinh tế xanh là động lực lớn nhất thay đổi thị trường lao động – cao hơn rất nhiều so với mức trung bình toàn cầu là 43%.
