Dù chi phí thuốc men tại châu Âu có sự chênh lệch lớn giữa các quốc gia, người dân ở đây vẫn phải trả ít tiền hơn đáng kể so với Mỹ.
Theo số liệu của RAND Corporation, người Mỹ đã chi 617,2 tỷ USD (542,7 tỷ EUR) cho dược phẩm trong năm 2022, so với 233,5 tỷ USD (205,3 tỷ EUR) của 24 quốc gia châu Âu cộng lại. Quan điểm của Tổng thống Mỹ Donald Trump là “chúng ta sẽ trả giá như châu Âu” khiến nhiều người đặt câu hỏi: điều gì làm nên khác biệt trong chính sách định giá thuốc ở hai bên bờ Đại Tây Dương?
Cơ chế đàm phán giá thuốc: Bí mật nhưng hiệu quả
Các công ty dược khẳng định họ cần thu hồi chi phí nghiên cứu, phát triển thuốc trước khi đưa ra thị trường. Ở Mỹ, chính phủ liên bang hầu như không can thiệp trực tiếp vào việc định giá, để giá bán phụ thuộc vào sự cạnh tranh và chính sách nội bộ của từng hãng. Trong khi đó, hầu hết quốc gia châu Âu đều có cơ quan y tế công hoặc đơn vị mua sắm tập trung chịu trách nhiệm đàm phán giá với hãng dược.
Phương thức đàm phán của châu Âu thường dựa trên việc so sánh giá giữa các nước (external reference pricing): khi quyết định mức chi trả, một số quốc gia xét giá thị trường của cùng một loại thuốc ở các quốc gia lân cận hoặc có điều kiện kinh tế tương đương. Tuy nhiên, do các thỏa thuận thường được cam kết bảo mật, nhiều chuyên gia cho rằng thiếu tính công khai này đôi khi lại đẩy giá thuốc lên cao hơn so với kỳ vọng.
“Về bản chất, gần như không có tính minh bạch,”
Huseyin Naci, chuyên gia chính sách y tế tại London School of Economics, nhận xét.
Khoảng cách chi tiêu trong Liên minh
Mức chi trung bình cho dược phẩm trên đầu người tại châu Âu không đồng đều. Thụy Sĩ đứng đầu bảng với khoảng 525 EUR/người mỗi năm, còn Croatia chỉ khoảng 262 EUR/người. Sự khác biệt này bắt nguồn từ quy mô thị trường, mức sống, chính sách bảo hiểm và ưu tiên y tế của từng quốc gia.
Tại Anh và Thụy Điển, hiệu quả chi phí (cost‑effectiveness) là tiêu chí trọng yếu. Ngược lại, Đức xem xét lợi ích lâm sàng của thuốc mới so với phương án điều trị sẵn có.
Giá thuốc vẫn tăng, ngân sách căng thẳng
Dù khung đàm phán chặt chẽ hơn Mỹ, giá thuốc ở châu Âu vẫn có xu hướng tăng. Chẳng hạn, tại Đức, chi tiêu thuốc trong bệnh viện tăng 11,5 % và tại nhà thuốc bán lẻ tăng 2,6 % giai đoạn 2012–2022. Các công ty bảo hiểm y tế cảnh báo rằng mức tăng liên tục đang đặt sức ép lên ngân sách quốc gia.
“Giá đã quá cao so với khả năng chi trả của nhiều hệ thống y tế,”
ông Naci phát biểu,
“Và nếu phải chấp nhận mức giá cao hơn nữa dưới sức ép từ chính sách Mỹ hay hãng dược, đó sẽ là một cú sốc lớn.”
Ai chi trả và chi trả thế nào?
Tại châu Âu, phần lớn chi phí thuốc được các hệ thống y tế công gánh vác, nhưng vẫn tồn tại chi phí đồng trả (co‑payment) hoặc bảo hiểm bổ sung.
- Ở các nước vùng Baltic, giá người bệnh phải trả cho cùng một loại thuốc có thể khác nhau tùy bệnh lý.
- Estonia, Ba Lan, Pháp áp dụng phí kê đơn hoặc đồng chi cố định.
- Síp ghi nhận chính phủ và các quỹ bảo hiểm bắt buộc chi trả 90 % tổng chi phí thuốc năm 2022, trong khi con số này ở Bulgaria là 23 %.
Việc cân đối giữa nhu cầu tiếp cận thuốc mới và áp lực tài chính dự báo sẽ tiếp tục là thách thức lớn đối với các quốc gia châu Âu, đặc biệt trong bối cảnh dược phẩm ngày càng đắt đỏ và các bệnh mạn tính gia tăng.
Nguồn : euronews
