Brussels, ngày 4 tháng 6 năm 2025 – Một bức tranh y tế bất ngờ được hé lộ qua số liệu thống kê mới nhất từ các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU): tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh – vốn được xem là chỉ số cơ bản đánh giá chất lượng hệ thống chăm sóc sức khỏe – đã gia tăng tại ít nhất 8 quốc gia trong khối trong năm 2024. Trong đó, Romania, Pháp và Tây Ban Nha nằm trong nhóm có tỷ lệ cao nhất, trái ngược hoàn toàn với hình ảnh của các quốc gia có nền y tế phát triển.
Tăng đột biến tại Romania và Pháp
Theo định nghĩa, tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh được tính là số ca tử vong của trẻ dưới 1 tuổi trên mỗi 1.000 ca sinh sống. Trung bình của EU trong năm 2023 là 3,3 ca tử vong/1.000 ca sinh. Tuy nhiên, năm 2024 ghi nhận sự gia tăng đáng kể ở một số nước.
Romania là nước có mức tăng cao nhất, từ 2,1 lên tới 6,4 ca tử vong/1.000 ca sinh – tăng gấp ba chỉ sau một năm. Pháp cũng chứng kiến sự gia tăng đáng báo động, từ 2 lên 4,1 ca/1.000, tức cứ 250 trẻ sinh ra thì có 1 trẻ không qua được năm đầu đời, theo Viện Thống kê và Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Pháp (INSEE).
Đáng chú ý, Pháp đã có tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh cao hơn mức trung bình của EU trong suốt một thập kỷ qua.
Nguyên nhân: Già hóa dân số sinh đẻ và thiếu hụt nhân lực y tế
Dù chưa có kết luận chính thức về nguyên nhân khiến tỷ lệ tử vong tăng, giới chuyên gia nhận định nhiều yếu tố có thể góp phần, trong đó bao gồm:
- Tuổi của các bà mẹ ngày càng cao khi sinh con;
- Sự gia tăng các trường hợp mang đa thai (sinh đôi, sinh ba), vốn có nguy cơ tử vong cao hơn gấp 5 lần;
- Sự chênh lệch trong tiếp cận dịch vụ y tế, đặc biệt tại vùng nông thôn hoặc vùng xa;
- Thiếu hụt nhân viên y tế, đặc biệt tại các cơ sở sản khoa.
Thực tế, năm 2024 chứng kiến tình trạng thiếu nhân lực y tế nghiêm trọng trên toàn EU, dẫn đến việc đóng cửa hoặc hạn chế hoạt động của nhiều bệnh viện phụ sản. Tại Bồ Đào Nha, có tới 10 cơ sở sản khoa phải đóng cửa vào mùa hè. Tình trạng tương tự diễn ra tại Pháp và Đức – những quốc gia vốn có hệ thống y tế phát triển.
Tương phản với Latvia và Thụy Điển
Trong khi đó, Latvia và Thụy Điển là hai quốc gia có tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh thấp nhất trong EU hiện nay. Một số nước khác như Litva, Ireland, Luxembourg, Đan Mạch và Slovenia chưa có số liệu chính thức nhưng được dự đoán có tỷ lệ tương đối ổn định.
Bài toán dài hạn: Lực lượng y tế đang già hóa
Dù trong hai thập kỷ qua, số lượng bác sĩ và điều dưỡng tính theo đầu người đã tăng lên đáng kể tại hầu hết các nước EU, nhưng một nghịch lý đang hình thành: lực lượng lao động ngành y đang dần già hóa, trong khi giới trẻ ngày càng ít mặn mà với nghề do thu nhập thấp và điều kiện làm việc khắc nghiệt.
Tình trạng thiếu hụt nhân sự, cộng với xu hướng đóng cửa các cơ sở y tế nhỏ, đang khiến chất lượng chăm sóc sức khỏe ở một số khu vực giảm sút. Điều này đặc biệt ảnh hưởng tới các sản phụ và trẻ sơ sinh – nhóm dễ bị tổn thương nhất trong hệ thống y tế.
Hồi chuông cảnh tỉnh cho hệ thống y tế châu Âu
Tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh tăng không chỉ là con số thống kê, mà là một cảnh báo về khả năng tiếp cận và chất lượng dịch vụ y tế trong EU. Với sự gia tăng dân số già và tình trạng thiếu nhân lực y tế, các nước thành viên cần hành động khẩn cấp để bảo đảm rằng sự phát triển kinh tế không đi kèm với tụt hậu về chăm sóc sức khỏe cơ bản.
Liên minh châu Âu từng là hình mẫu về chất lượng sống và hệ thống y tế toàn diện. Nhưng nếu không có chiến lược cải tổ và đầu tư dài hạn, bức tranh tươi sáng đó có nguy cơ trở nên mờ nhạt hơn bao giờ hết.
Nguồn : euronews
