Cộng hòa Séc đang phải đối mặt với hệ quả rõ rệt của sự thay đổi cơ cấu dân số: tỷ lệ sinh giảm liên tục khiến nhiều bệnh viện phụ sản rơi vào tình trạng không đạt mức tối thiểu về số lượng ca sinh hàng năm. Theo thống kê mới nhất, gần 20 bệnh viện phụ sản trên toàn quốc không đạt ngưỡng 600 ca sinh/năm – mức khuyến nghị do các hiệp hội sản khoa đặt ra nhằm đảm bảo chất lượng và an toàn y tế.
Tình trạng này buộc một số bệnh viện phải ngừng hoạt động hoặc chuyển đổi chức năng. Quỹ bảo hiểm y tế lớn nhất Séc – Všeobecná zdravotní pojišťovna (VZP) – hiện đang tiến hành đàm phán với 6 bệnh viện có nguy cơ cao nhất để đánh giá khả năng tiếp tục vận hành.
Một số bệnh viện địa phương đã đóng cửa
Thực tế cho thấy, một số cơ sở đã buộc phải ngưng hoạt động, như bệnh viện phụ sản tại Ivančice, Nam Morava, vốn chỉ ghi nhận chưa đến 400 ca sinh mỗi năm và thiếu nhân lực. Trong khi đó, những bệnh viện khác như ở Turnov dù còn hoạt động nhưng cũng ghi nhận mức sụt giảm rõ rệt – từ 580 xuống còn 540 ca sinh trong một năm.
Để cạnh tranh thu hút sản phụ, các bệnh viện hiện bổ sung nhiều dịch vụ nâng cao như địu trẻ sơ sinh (šátkování), massage sau sinh hay bữa sáng buffet – những dịch vụ từng được xem là cao cấp, nay trở thành tiêu chuẩn cơ bản trong chăm sóc thai sản.
Tác động trực tiếp đến cộng đồng người Việt tại Séc
Với hơn 100.000 người Việt đang sinh sống hợp pháp tại Cộng hòa Séc – một phần lớn trong số đó là các gia đình trẻ định cư lâu dài – sự suy giảm và đóng cửa của các bệnh viện phụ sản tại địa phương tác động trực tiếp đến cuộc sống và kế hoạch sinh con của họ.
Hạn chế về tiếp cận y tế gần nơi cư trú
Người Việt thường sinh sống tập trung tại các khu vực như Karlovy Vary, Ústí nad Labem, Plzeň, Olomouc, Morava và Vysočina – nơi có nhiều bệnh viện nhỏ hiện nằm trong diện nguy cơ. Khi các cơ sở này bị thu hẹp hoặc đóng cửa, nhiều sản phụ Việt sẽ phải:
- Di chuyển xa đến các trung tâm y tế lớn như Praha hoặc Brno để sinh con.
- Đối mặt với nguy cơ không đặt được lịch sinh đúng thời gian do bệnh viện trung tâm quá tải.
- Gặp khó khăn trong việc giao tiếp y tế, đặc biệt với các sản phụ không thông thạo tiếng Séc.
Giảm khả năng chăm sóc mang yếu tố văn hóa
Khác với người dân bản địa, nhiều gia đình Việt coi trọng những yếu tố truyền thống khi sinh con như:
- Có người thân đi cùng khi nhập viện hoặc chăm sóc sau sinh.
- Ở cữ theo phong tục phương Đông.
- Cần phiên dịch hoặc bác sĩ/nữ hộ sinh nói được tiếng Việt (vốn chỉ có ở một vài bệnh viện lớn).
Việc mất đi những cơ sở sản khoa quy mô nhỏ gần nơi cư trú có thể khiến những mong muốn này khó được đáp ứng, ảnh hưởng đến trải nghiệm sinh nở cũng như sức khỏe tinh thần của sản phụ.
Tăng áp lực tài chính và hành chính
Sinh con tại bệnh viện lớn đôi khi kéo theo chi phí phát sinh cao hơn (di chuyển, ăn ở, dịch vụ phụ thêm). Đồng thời, việc di chuyển sang thành phố khác sinh con cũng đồng nghĩa với thủ tục hành chính sau sinh trở nên phức tạp hơn, nhất là khi đăng ký khai sinh hoặc làm giấy tờ cho trẻ sơ sinh nếu không cùng địa bàn cư trú.
Chính phủ và các tổ chức liên quan nói gì?
Bộ Y tế và Phó Thủ tướng Vlastimil Válek khẳng định rằng chính phủ không có ý định làm suy yếu hệ thống chăm sóc sản khoa mà đang tăng cường đầu tư để cải thiện chất lượng. Tuy nhiên, chính sách hiện tại vẫn tập trung vào hiệu quả kinh tế và chuyên môn kỹ thuật, ít khi xét đến yếu tố cộng đồng thiểu số hay nhu cầu văn hóa.
Trong khi đó, các tổ chức hỗ trợ nhập cư như Člověk v tísni và META cảnh báo rằng nếu không có chính sách tiếp cận công bằng hơn, người nhập cư – đặc biệt là phụ nữ – sẽ là nhóm chịu thiệt thòi nhiều nhất trong hệ thống chăm sóc y tế sản khoa.
Các bước khuyến nghị dành cho gia đình người Việt
Để chủ động thích nghi với những thay đổi sắp tới, các gia đình Việt tại Séc nên:
- Theo dõi thông tin từ VZP hoặc các bệnh viện địa phương xem cơ sở nào nằm trong diện nguy cơ ngưng hoạt động.
- Đăng ký khám thai và đặt lịch sinh càng sớm càng tốt tại những bệnh viện uy tín và còn hoạt động ổn định.
- Tìm hiểu về các quyền lợi bảo hiểm khi sinh con, bao gồm cả hỗ trợ phiên dịch.
- Kết nối với hội người Việt địa phương hoặc hội phụ nữ để được chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ.
Nguồn CTK
